Mavi Okyanus Stratejisi W. Chan Kim ve Renee Mauborgne tarafından kaleme alınmış önemli strateji kitaplarından bir tanesidir. Bu konuda başyapıt olan Geleceği Kazanmak kitabı (http://profesyonelpaylasimlar.com/2009/06/04/gelecegi-kazanmak-competing-for-the-future-gary-hamel-c-k-prahalad/) ile benzer bir temayı işlese de genelde strateji kitaplarında karşılaşmadığımız, stratejinin "uygulanmasına" yönelik somut yöntemleri de içererek farklılaşmaktadır kitap. Bugünlerde çokça karşılaştığımız danışmanlık kavramı gibi bir çok kişi & kitap ne yapılması gerektiğini ifade etmekte fakat stratejinin "nasıl" uygulanması gerektiğine dair herhangi bir yönlendirme yapmamaktadır. Bu yazıda Mavi Okyanus Stratejisi için belirlenen 4 eylemi kitaptaki ve ülkemizdeki örnekleri ile bilrilkte açıklıyor olacağım.
İki tür okyanus terimi kullanılmaktadır. Kızıl okyanuslar, günümüzdeki mevcut endüstrilerin tümünü temsil eder. Rekabet kuralları belli birçok firmanın rekabet içerisinde birbirlerine üstünlük sağlamaya çalıştığı oyanustur. Mavi okyanuslar günümüzde mevcut olmayan yeni fırsatlar içeren, talep yaratma ve yüksek karlı büyüme fırsatı içeren alanlardır.
Mavi okyanuslar orada biryerde sizin yelken açmanızı beklemez mavi okyanusları şirketlerin kendileri yaratır.
Kızıl okyanusta faaliyet gösteren firmalar, rekabette üstünlük sağlamaya çalışarak mevcut talebi kendisi için kullanma eğilimindeyken mavi okyanusta yol alan firmalar rekabet unsurunu ortadan kaldırır ve yeni talepler yaratır.
Peki nasıl?
Yeni değerler yaratarak. Yeni değerler yaratmak 4 eylem çerçevesinde gerçekleşebilir.
1. Yok et : Endüstrinin tartışmasız kabul ettiği faktörlerden hangileri yok edilmelidir? Bugünlerde ülkemizde gösteri yapan "Cirque de Soleil" kitabın en çok başvurduğu mavi okyanus örneği. Siz hiç aslansız, kaplansız bir sirk hayal ettiniz mi? Eğer Cirque de Soleil gösterisine bu tip hayvanları içeren bir show izlemek için bilet almışsanız siz kötü bir haberim var. Çünkü Cirque de Soleil bu tip gösterileri sirkinden çıkartarak ciddi maliyet azaltmaya gitmiş, sirk gösterilerini tiyatral bir şekilde sunumu ile sirk kızıl okyanusunda kendi mavi okyanusunu yaratmıştır. Önemli faktörleri devreden çıkartmak aynı zamanda bir innovasyon çeşididir. Henüz sivil ticari bir katma değeri olmasa da bir casus uçağından "pilot" faktörünü ortadan kaldırmak bir innovasyondur. Ülkemizden bir örnek vermek gerekirse tıpkı Southwest Havayolları gibi Pegasus Hava yolları da bilet ücretinin içerisinde sunulan yemek hizmetini ortadan kaldırmış bu sayede ciddi bir maliyet avantajı elde etmiştir. Online satış sitelerinin ilk çıkış yaptığı zamanlarda tedarik zincirinde bayii'leri ve diğer toptancıları ortadan aldırarak direkt satışın avantajını kullanmışlardır. Yıllar önce bir karikatürde esnafın duvarında "Satılan mal geri alınır fakat zorlu çıkartılır" şeklinde bir yazı okumuştum. Bugünlerde bir beyazeşya firması garanti kapsamında verilen hizmetler için ürünün fiş ya da faturasının saklanması zorunluluğunun ortadan "kaldırıldığını" televizyon reklamlarında belirtmekte.
2. Azalt : Hangi faktörler endüstri standartlarının altına çekilmelidir? Burada ilk aklagelen faktörler müsterilerinizin harcayacağı zaman ve paradır. Fakat bunlar genel kavramlardır bu faktörlerdeki azalmaları nasıl sağlayacağınızı daha net belirlemek gerekir. Ülkemizdeki yerli beyaz eşya üreticilerinin "azalttığı" en önemli faktör yabancı ürünlerin daha kaliteli olduğu varsayımıdır. Bunun için Beko'nun yaptığı gibi beyaz eşyaların tüm dünyada kullanıldığını belirten ihracat faaliyetlerini ön plana çıkartan reklamları ve sloganları ("Beko bir dünya markası...") kullanmak akıllıca. Doğru tercih yapmak için uzman olmanın gerektirdiği ürün (şarap, laptop, LCD TV, ortopedik yatak, araba) çeşitlerini "azaltmak" ve uzman olmayan kişiler için seçimi kolaylaştırmak bu anlamda atılmış bir adımdır.
3. Yükselt : Hangi faktörler sektör standartlarının çok üstüne çıkartılmalıdır? Rekabet edilen muadil ürünlere karşı daha yüksek kalitede ürün geliştirmeyi tercih edebilirsiniz. Hatta hatta fiyatınızı yükselterek ucuz, kalitesiz ve aynı standartta olan ürünlerden farklılaşabilirsiniz. Kuyumculuk sektörünü düşünün. Atasay Altın vs. gibi firmalar altın fiyatlarının global bazda standartlaştığı bir ortamda altına "Marka" ekleyerek ve daha yüksek fiyattan satış yaparak tüketicilerin prestij satınalmalarını (ya da öyle hissetmelerini) sağlamak bu durum için güzel bir örnektir.
4. Yarat : İşte en sevdiğim madde; endüstri standartlarında olmayan ne gibi faktörler yaratarak mavi okyanus oluşturabilirsiniz? Cirque de Soleil sirk gösterilerine "konu" yani senaryo faktörünü yaratmıştır. Birbirinden bağımsız gösteri parçalarını ard arda sunmak yerine gösterileri mantıksal olarak birleştiren ve bir senaryo içerisinde sunan bir sirk gösterisi sektörde olmayan bir faktör yaratmıştır. Bir Beşiktaş taraftarı olmama ve rağmen Fenerbahçe'nin maça gelen taraftarlarına stadın tamamında bilette yeralan sıra ve koltukta oturmasının güvencesini vermesi, stadın heryerini ısıtarak hem taraftarların konforunu sağlaması hem de taraftarların montlarını çıkartarak gururla aldıkları formalarıyla maç izlemelerini sağlamasınınbu konuya güzelbir örnek teşkil ettiğini ifade etmem lazım. Takım sadakatini ve forma satışlarına da doğruda olumlu etki yapan bu faktörler bu madde için ideal örneklerdir.
Mavi Okyanus Stratejisi her alanda uygulanabilecek yöntemleri örnekleri ile dile getiren türüne az rastlanan bir strateji kitabı. Strateji uygulamaları konusunda daha bir çok yöntemi anlaşılır bir dille örnekleri ile ve analitik yaklaşımla anlatmaktadır. Okunmasını tavsiye ederim.
